Eos-redacteur Dieter De Cleene fileert het recente boek Spiegelzee van de Nederlandse geoloog Salomon Kroonenberg.

Is er echt nog niets aan de hand met het klimaat, zoals de zelfverklaarde ‘klimaatrelativist’ Salomon Kroonenberg in zijn nieuwe boek beweert? Eos legde Spiegelzee voor aan enkele klimaatwetenschappers.

Zo’n 120.000 jaar geleden stond de zeespiegel 6 meter hoger dan nu. In het koudste deel van de laatste ijstijd, 18.000 jaar geleden, stond hij 120 meter lager. Salomon Kroonenberg, emeritus hoogleraar geologie aan de TU Delft, brengt in Spiegelzee de grillige geschiedenis van de zeespiegel in kaart. Het gros van het boek bestaat uit een onderhoudend relaas over hoe wetenschappers er gaandeweg in slaagden die geschiedenis te reconstrueren.

Pas in het voorlaatste hoofdstuk buigt Kroonenberg zich over de rol van de mens en de vraag ‘gaat het nu sneller dan voorheen?’ Nee, besluit hij. Een conclusie die lijnrecht ingaat tegen de bevindingen van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Dat besluit dat er sterk bewijs is dat de zeespiegel sneller stijgt. Kroonenberg minimaliseert vervolgens de impact van de door de mens veroorzaakte opwarming. ‘De invloed van de uitstoot van broeikasgassen op de zeespiegel is onzichtbaar. Dat de zeespiegel stijgt, kan simpelweg het gevolg zijn van de opwarming die volgt op een kleine ijstijd.’

Thomas Frederikse, die aan de TU Delft de zeespiegelstijging bestudeert, is het daarmee manifest oneens. ‘We zien een duidelijke versnelling van de zeespiegelstijging en kunnen die – in tegenstelling tot wat Kroonenberg beweert – prima verklaren. Hoewel de stijging aan het begin van de twintigste eeuw inderdaad voor een groot deel het gevolg is van natuurlijke opwarming, is ze na 1970 ten minste voor twee derde veroorzaakt door de mens.’

Klimaatminimalisering
‘Kroonenberg bedient zich van alle recepten uit het handboek voor klimaatsceptici, zij het wat gesofisticeerder verpakt dan gewoonlijk’, merkt de aan het IPCC verbonden klimatoloog Philippe Huybrechts (VUB) op. ‘Twijfel zaaien over de correctheid van meetgegevens, opblazen van onzekerheden, de veranderingen voorstellen als een natuurlijk fenomeen … Kroonenberg doet op een gewiekste manier aan ‘klimaatminimalisering’.’

Riccardo Riva, net als Frederikse zeespiegelonderzoeker aan de TU Delft, wijst op enkele fouten. ‘Hij focust op het uitblijven van zeespiegelstijging in bepaalde regio’s om daar vervolgens onterecht wereldwijde conclusies aan te verbinden. En hij verwart weer en klimaat. Het eerste is wispelturig en kunnen we inderdaad moeilijk voorspellen. Met het stabielere klimaat lukt dat wel.’ Riva ergert zich aan de manier waarop Kroonenberg de klimaatwetenschap onderuit haalt. ‘Alsof we nog helemaal niets begrijpen. Nonsens! Soms lijkt hij tien jaar achter te lopen op de huidige kennis.’

Een beetje vreemd wordt het als Kroonenberg de ‘gezonde second opinion’ van Fred Singer aanbeveelt. Singer geldt als een van de omstreden peetvaders van het klimaatscepticisme, en minimaliseerde eerder ook onze impact op de ozonlaag en de gevolgen van passief roken. Een bedenkelijke bondgenoot. ‘Het klimaat heeft geen second opinion nodig’, merkt Huybrechts op. ‘Het is wetenschap en geen politiek standpunt waarover je een eigen mening kan hebben. De grote lijnen zijn duidelijk: de temperatuur en de zeespiegel stijgen, ze zullen dat nog lang blijven doen, en dat is grotendeels het gevolg van menselijk handelen.’

Woonboot
Kroonenberg maakt zich geen zorgen over de gevolgen van de klimaatverandering voor de mens. Been there, done that. Homo sapiens heeft het de voorbije 120.000 jaar al allemaal meegemaakt en paste zich telkens aan. Door op een hoger gelegen donk te gaan wonen en mosselen te eten. Kroonenberg lijkt voorbij te gaan aan het feit dat er toen geen 7 miljard mensen op aarde woonden, waarvan de helft op minder dan 60 kilometer van de zee. Voor de aarde mogen gekke sprongen van klimaat en zeespiegel niets nieuws zijn, voor onze moderne samenleving zijn ze dat wel.

Kroonenberg wil geen vrijbrief geven om maar raak te consumeren. We moeten volop inzetten op duurzame energiebronnen. Niet om het klimaat te beïnvloeden, maar omdat fossiele brandstoffen waardevolle grondstoffen zijn. Hij pleit voor ‘flexibele oplossingen’ als woonboten, drijvende steden, en het ‘Vesuvius-principe’, waarbij elk dorp naar een tweelingdorp verkast ‘als het echt uit de hand loopt’. ‘Gouda naar Apeldoorn.’ Een grapje, vermoedelijk. Benieuwd of ze er ook in Bangladesh om kunnen lachen.'